miércoles, 30 de junio de 2010

Vallejo-Nájera y la teoría de la inferioridad mental. Vallejo-Nájera eta gutxiagotasun mentalaren teoria.

Antonio Vallejo Nájera fue el jefe de los Servicios Psiquiátricos Militares del régimen franquista. Se empeñó en distanciar a las madres detenidas de sus hijos como forma de acabar con todo sentimiento no afín al régimen que defendía: “La comprobación de nuestras hipótesis tiene enorme trascendencia político social, pues si militan en el marxismo de preferencia psicópatas antisociales, como es nuestra idea, la segregación de estos sujetos desde la infancia, podría liberar a la sociedad de plaga tan terrible” (La locura de la Guerra-Antonio Vallejo-Nájera).

Esta idea es la que otorgó “argumentación científica” a la política penitenciaria de la dictadura. Una vez llevada a la práctica, las presas, madres, vieron como sus hijos les fueron arrancados de sus manos y nunca más supieron de ellos, otros simplemente murieron de hambre o enfermedad.  Tan brutal fue  la segregación que impulsó Vallejo-Nájera que llegó a poner en marcha una prisión de madres lactantes donde sólo se les permitía estar en contacto con sus bebés una hora al día.

Para Vallejo los marxistas aspiraban al comunismo y a la igualdad de clases a causa de su inferioridad, ya que se consideraban incapaces de prosperar mediante el trabajo y el esfuerzo personal.

Esta brutal práctica de las teorías de Vallejo es la que origina el conflicto principal de “Estrellas que Alcanzar”. En la película el papel de Antonio Vallejo Nájera ha sido interpretado por Patxi Santamaría.



Vallejo-Nájera eta gutxiagotasun mentalaren teoria.

Antonio Vallejo Najera Erregimen Frankistako zerbitzu psikiatriko militarren burua izan zen. Atxilotutako amak beren haurrengandik aldentzea zuen helburu, hori baitzen bere iritziz erregimenaren kontrako sentimendu guztiekin akabatzeko bidea: “Gure hipotesien egiaztapenak izugarrizko garrantzi sozio-politikoa dauka. Guk uste dugun bezala marxismoaren militanteak bereziki psikopata antisozialak baldin badira, haurrak beren gurasoengandik haurtzarotik bereizteak gizartea gaitz izugarri horretatik aska dezake”. (Gerraren zoramena-Antonio Vallejo Najera).

Ideia honek ahalbidetu zuen diktadurako presondegietako politika. Praktikara eramatearekin bat preso-amek haurrak besoetatik nola kentzen zizkieten pairatu zuten, edo bestela ume asko gosez edo gaixotasunez hiltzen ziren. Ama haiek sekula ez zuten ezer gehiago jakin beren seme-alabetaz. Vallejo Najerak zuzendutako bereizketa hain neurrigabea izan zen, ama bular-emaileen presondegi bat martxan jarri zuela ere. Hauetan, preso-amek beren seme-alabekin ordu bakarra iragan zezaketen egunero.

Vallejoren ustetan, marxistek komunismoa eta berdintasunaren alde zeramaten borroka, beraien gutxiagotasunarengatik zen. Lana eta ahalegin pertsonalaren bidez ezin baitzuten bizitzan aurrera egin.

Teoria horien praktika ankerrak jartzen du abian “Izarren  Argia” filmeko kontakizuna. Filmean Antonio Vallejo-Najeraren papera Patxi Santamariak jokatzen du.

martes, 29 de junio de 2010

La Pantera Blanca, la monja de hábitos blancos y corazón negro. Pantera Zuria, arropa zuri eta bihotz beltzeko moja.

Las monjas mercedarias eran las encargadas de custodiar la prisión de Saturrarán. Al frente de todas ellas estaba sor María de Aranzazu apodada por las presas como la “Pantera Blanca”, la monja de hábitos blancos y el corazón negro.  Destacaba por su aire glacial y la mano de hierro con la que gobernaba la prisión.

El franquismo utilizó de forma habitual las ordenes religiosas para adoctrinar a la población presa. Los centros penitenciarios femeninos eran una buena muestra de ello. Por un lado posibilitaban la apertura de nuevas cárceles al tiempo que permitían doblegar y adoctrinar a las presas. Mujeres, la mayoría de las cuales tan solo penaban por el hecho de ser hijas, madres, hermanas o compañeras de republicanos. Bajo la escusa del adoctrinamiento las ordenes religiosas utilizaron a las presas para trabajar en sus huertos y talleres.

El adoctrinamiento se llevó a cabo de forma severa, con una convicción total por parte de las monjas que justificaban incluso los malos tratos y los castigos ejemplares. En la cárcel de Saturrrarán, especialmente cruel era el aislamiento al que se sometía a las presas en los sótanos de la prisión que se anegaban por el cercano río y  donde el nivel del agua subía con las mareas. Los largos días de encierro en los sótanos inundados provocaron muchas muertes.

La crueldad más generalizada se llevo a cabo con la comida. Objeto habitual de robo por parte de las mercedarias. Las monjas llegaron a confiscar víveres que familias solidarias de Ondarru, Mutikru y Deba hacían llegar a la prisión y los vendían en la propia prisión o bien los sacaban de estraperlo. Las muertes de las presas y los beneficios de la orden mercedaria aumentaban al mismo tiempo.  Lo más trágico fueron las continuas muertes de niños, por el hambre al que les sometían las monjas que les negaban hasta la leche.

Itziar Lazkano, la actriz que se metió en la piel de la Pantera Blanca nos relata su experiencia en el siguiente vídeo.




Pantera Zuria, arropa zuri eta bihotz beltzeko moja.

Mesedetako mojak ziren Saturrarango kartzelako zaindariak. Haien guztien buru, sor Mari de Aranzazu, presoen artean Pantera Zuria gaitzizenez ezaguna. Izena, abitu zuriz jantzi arren bihotz beltza zuelako jarri zioten. Presondegia jarrera hotz eta krudelaz gobernatzeagatik nabarmendu zen.

Frankismoak erlijio-ordenak erabli zituen presoak beren irizpideen arabera hezitzeko asmoz. Emakumeen espetxeak horren lekuko adierazgarriak dira. Alde batetik kartzela berriak zabaltzea erreztu zuten eta beste alde batetik presoak ber-hezitzeko aproposak ziren. Presoak, errepublikarren alabak, amak, ahizpak edo bikoteak izate hutsagatik atxilotuak izan ziren emakumeak ziren gehien bat. Berriro hezi behar zituztenaren aitxakia erabilita mojek presoak beren tailer eta soroetan musu truk lan egiteko erabili zituzten.

Funtzio hezitzaile hori zorroztasunez, sinismen osoz eraman zuten aurrera mojek, zigor gogor eta tratu txarrak justifikatzeraino. Saturrarango kartzelan bereziki gogorra isolamendu zigorra zen. Hau espetxeko sotoetan burutzen baitzen. Soto horiek errekaren ondoan zeudenez, behin eta berriz urepetzen ziren, gainera itsas gora zegoenean urak ikaragarri egiten zuen gora. Egoera horretan, isolamenduak heriotz bat baino gehiago ekarri zituen.

Baina krudeltasun nagusiena janariaren bitartez gauzatu zen. Mojek presoei zegokien janaria lapurtu eta estraperloan saltzen zuten, bai kartzela barruan zein kanpoko merkatuetan. Lapurreta hain zen latza ezen Ondarru, Mutriku zein Debako familia solidarioek kartzelako presoentzat bidalitako janaria ere konfiskatzen zutela. Presoen heriotzek eta Mesedetako ordenaren irabaziek era berean egiten zuten gora. Baina zalantzarik gabe gogorrena umeen heriotzak ziren. Etengabeak, mojek hauei beharrezkoa zuten esnea ere kendu baitzieten.

Itziar Lazkano, Pantera Zuriaren azalean sartu den aktoreak bere esperientzia kontatzen digu goiko bideoan.

viernes, 18 de junio de 2010

“No lloréis, lo que tenéis que hacer es no olvidarnos”. “Ez negarrik egin, egin behar duzuena gu ez ahaztea da”.

Ana Morales es una superviviente, una sufridora, una mujer que sobrevivió a una acusación falsa, a la pena de muerte, al encierro, al desprecio, al hambre y a las humillaciones.

A Ana el ruido de llaves le da miedo, terror, más bien pánico, pues ellas traen con sigo el recuerdo de la muerte. Para Ana y muchas presas las llaves significaban una puerta, una reja, que se abría. ¡Qué trágica ironía! La apertura de puertas no significaba una vía de escape, ni mucho menos la libertad, significaban la muerte. Durante la guerra las únicas presas que salían de la cárcel, lo hacían para morir.

Pero Ana no es solo una superviviente, también es una luchadora, un testigo vivo que grita porque su historia, la historia de España entera, no caiga en el olvido. Su voz durante mucho tiempo silenciada, es hoy un clamor y su lema sencillo y claro: “no lloréis lo que tenéis que hacer es no olvidarnos”.



“Ez negarrik egin, egin behar duzuena gu ez ahaztea da”.

Ana Morales salaketa faltsu baten erruz, heriotz zigorra, kartzela, mespretxua, goxea eta irainak pairatutako emakumea da, gerraren alde ilunenetik bizirik ateratako emakume sufritzailea.

Ana giltz hotsak ikaratzen du. Sekulako beldurra dio giltzen hotsei, giltzek heriotzaren soinua gogorarazten baitiote. Ana eta beste preso askorentzat giltz hotsak ate bat ireki behar zela esan nahi zuen. Hau ironia! Atea irekitzeak ez zuen ihes egiteko aukera esan nahi, eta are gutxiago askatasuna; heriotza adierazten zuen, besterik ez. Gerra garaian kartzelatik ateratzen zituztenak erailak, akabatuak, izateko ateratzen zituzten soilik.

Baina Ana ez da garai hartatik bizirik ateratzea lortu zuen emakume soila, ez. Borrokalaria da, egun bizirik dagoen lekukoa, bere istorioa, herri osoaren historia, ahaztua ez izateko ohiukatzen duen emakumea da. Urte askotan mutu izandako ahotsa garraxia da gaur, lema ulerterraza eta laburra: “Ez negarrik egin, egin behar duzuena gu ez ahaztea da”.